Dit jaar werd de verkiezing van Woord van het Jaar stop gezet. En hoewel er elk jaar reacties zijn, waren ze dit jaar ‘nog heftiger dan andere jaren’. ‘Gekaapt door actiegroepen’ zegt de woordenboekmaker.
Maar wat hebben wij en onze Vlaamse zuiderburen de afgelopen jaren dan genomineerd en verkozen? Welke woorden zijn eerder eervol toegetreden tot de illustere wereld van het Grote Woordenboek van de Van Dale? Wat maakt dat deze nominaties zo omstreden zijn dat de verkiezing is stop gezet?
In 2008 was het ‘swaffelen’. In 2010 won ‘tentsletje’ het in Vlaanderen van ‘pedopriester’ op plek 2. En omdat het nu in de Van Dale staat, weten we dat ‘tentsletje’ (pejoratief) ‘een meisje dat bv. op een festivalweide met verschillende mannen seksuele betrekkingen in haar tentje heeft’ betekent.
Daarna kwamen nog ‘tuigdorp, ‘blokkeerfries’, ‘boomer’ en ‘Covidioot’ (in Vlaanderen) en ‘anderhalvemetersamenleving’ . In 2021, won ‘prikspijt’ met een uitzonderlijke 85% van de stemmen. Daarna won ‘klimaatklever’ het nog van de ‘zevenvinker’. En vorig jaar eindigden we met ‘graaiflatie’.
Onder deze rijke opbrengst van woorden van de afgelopen jaren zitten verhalen. Daarom zijn ze ontstaan. Ze borrelen op in de echte wereld. Woord van het Jaar is ook maar een soort peilstokje in de onderbuik van de maatschappij. Een blik onder de motorkap van de beschaafde wereld.
En ook al zijn het woorden die we misschien ongemakkelijk, irritant, ordinair of verkeerd vinden. En ook al zal wellicht niet iedereen blij zijn dat ‘tentsletje’ of ‘tuigdorp’ is opgenomen in de Van Dale. Ook al zijn het verhalen die we misschien niet willen horen. Of verhalen waarvan we vinden dat ze alleen op de ‘juiste’ manier verteld mogen worden. Ze vertegenwoordigen een realiteit die, of we er nu wel of niet op stemmen, bestaat. Die iets zegt. Rijke informatie over wat er leeft.
Dit jaar stond het Woord van het Jaar in het teken van het alleroudste woorden fenomeen: een poging tot stilzwijgen.
Het legt onbespreekbare tegenstellingen bloot. Waar maar één oplossing voor is: praatmoed.